CERN-yň Uly Hadron Kollideri (LHC) alymlaryň gadymy alhimikleriň arzuwyny amala aşyrmagyna mümkinçilik berdi – gurşuny altyna öwürmek! Bu täzelik, häzirki zaman fizikasynyň ajaýyp üstünlikleriniň biri bolup, atomlaryň düzümini üýtgetmek arkaly amala aşyryldy.
Gurşunyň Altyna Öwrülmegi
Alymlar gurşun atomlaryndan üç protony aýyrmak arkaly altyn atomlaryny döretmegi başardylar. Gurşun atomynyň ýadrosynda 82 proton bar, altyn atomynda bolsa 79 proton. LHC-de gurşun atomlary ýagtylygyň tizligine ýakyn tizlige ýetirilip, biri-birine ýakyn geçende güýçli elektromagnit meýdanlar emele gelýär. Bu meýdanlar atomlaryň düzümini üýtgedip, protonlaryň aýrylmagyna sebäp bolýar.
Altyn Näçe Wagta Saklandy?
Bu alhimiki täzelik diňe bir sekuntdan hem az wagt dowam etdi. Altyn atomlary döredilen badyna dargady, sebäbi olar durnukly däldi. Alymlar bu prosesi ALICE (A Large Ion Collider Experiment) atly taslama arkaly seljerdiler.
Alhimiki Täzeligiň Ähmiýeti
Bu tejribe diňe bir gadymy arzuwy amala aşyrmak bilen çäklenmän, atom fizikasynyň we elementleriň transmutasiýasynyň täze mümkinçiliklerini açýar. Şeýle hem, bu tejribe LHC-de geçirilýän beýleki ylmy barlaglara täsir edip biler.
Eger sen bu tema boýunça has giňişleýin makala isleseň, haýsy ugra ünsi jemlemelidigini aýdyp bilersiňmi? Mysal üçin, atom fizikasynyň ösüşi, alhimiki taryh ýa-da CERN-yň ylmy işleri barada has giňişleýin maglumat bermegimi isleýärsiňmi? Bilelikde has çuňlaşdyryp bileris!
