Algoritm meseläni çözmegiň umumy usulýetidir

26.04.2024

Algoritm şol bir kibapdaş meseleleriň toplumyny bir meňzeş çözmäge mümkinçilik berýär. Algoritm formulada, grafikde, adaty tekst görnüşünde hem-de käbir algoritmik dilde beýan edilip bilner. Algoritmik dil (iňlisçe algorithmic language)kompýuter üçin algoritmleri takyk beýan etmäge niýetlenilen belgilemeleriň ulgamydyr. Adaty adamlaryň gepleýiş dili bilen deňeşdirilende algoritmik dil emeli dildir, ýöne onda sözlemleriň ýazylyşynyň berk sintaksisi we belgilenişi bardyr. Islendik söze we sözleme diňe birbelgili düşünilýär. Meseläni kompýuterde çozmegiň algoritmi üçin programma ýazmagyň dili örän köpdür. Olişeprogrammirlemekhemdiýilýär.Meseläni kompýuterde çözmegiň algoritmik dilinde beýan edilen programma tekstini kompýuteriň öz ony kompýuter (maşyn) diline (0 hem 1) geçirýär. Algoritmik dilinde ýazylan programma tekstini adam okap, düsüp bilýar. Emma kompýuter dilinde ýazylan programma tekstini okamak örän kyn işdir ýa-da asla mümkin däldir. Algoritmik dillerine programmirlemegiň dilleri (iňlisçe, programming language)dili hem diýilýär.Programmirlemegiň Pascal, Visual Basic, Delphi, Java dilleri, meseleleriň algoritmleri üçin programma has köp ulanylýan diller bolup durýarlar.

Kompýuterde mesele çözmek üçin niýetlenilen programmalaryň toplumyna kompýuteriň programma üpjünçiligidiýilýär. Kompýuteriň programma üpjünçiligi aşakdaky ýaly üc topara bölüşdirilýär:
1. Ulgamlaýyn programma üpjünçilik ýa-da hemmeler tarapyndan ulanylýan programmalar, olar her hili kömekçi funksiýalary ýerine ýetirýärler. Olar peýdalanylýan informasiýalary nusgalaýar, kompýuter barada anyklama maglumatlar berýär, kompýuteriň gurluşlarynyň işe ukyplylygyny barlaýar we ş.m. işleri ýerine ýetirýär.
2. Amaly programma üpjünçilik, olar kompýuteriňýerine ýetirmeli işlerini üpjün edýärler, mysal üçin, tekst dokumentleri redaktirlemek, suratlary ýa-da şekilleri döretmek, informasiýa massiwleri işläp taýýarlamak we ş.m.
3. Instrumental programma üpjünçilik ýa-da programmirlemegiň sistemasy, olar programmirleme dillerinde kompýuter üçin täze programmalary işläp taýýarlamagy üpjün edýarler.

Hemmeler tarapyndan ulanylýan programmalar ýa-da ulgamlaýyn programma üpjünçilik kompýuteri anyk ulanmak bilen baglanyşykly däldir, olar bilen adaty, meseleleri meýilnamalaşdyrmak we dolandyrmak, giriş-çykyşy dolandyrmak we ş.m. işleri ýerine ýetirmek üçin niýetlenilen, onuň düzümine aşakdaky programmalar girýär:
1. Operasion sistemalar, olar kompýuter toga birikdirilende operatiw ýatda saklaýan gurluşa ýüklenýär.
2. Gurşaw programmalar, olar kompýuter bilen işlenilende amatlylygy üpjün edýärler, mysal üçin, Norton Commanderwe ş.m.
3. Interfeýs ulgamlaryň amallar gurşawlary, olar grafik interfeýsleri, multiprogrammirlemeleri we ş.m. döretmek üçin peýdalanylýar.
4. Draýwerler, olar kompýuter işe girizilende operatiw huşa ýüklenýärler hem-de kompýuteriň daşky gurluşlaryny dolandyrmak üçin niýetlenilen.
5. Utilitler(iňlisçeutilitas—peýda), olar goşmaça ýa-da gulluk programmalar bolup kompýuter ulanyjylara birgiden goşmaça hyzmatlary berýär.

Eziz ANNAGURBANOW
Türkmenistanyň Telekommunikasiýalar
we Informatika institutynyň talyby

Leave a Reply

Your email address will not be published.

loader-image
Ashgabat
4:05 am, Nov 24, 2024
temperature icon 7°C
облачно с прояснениями
Humidity 100 %
Pressure 1019 mb
Wind 2 mph
Wind Gust Wind Gust: 0 mph
Clouds Clouds: 61%
Visibility Visibility: 0 km
Sunrise Sunrise: 7:56 am
Sunset Sunset: 5:49 pm
Öňki taryh

Kompýuteriň programmalaýyn işleýişi

Next Story

Tekstleri tanamak

Soňkylar Makalalar

Rysgal-berekede beslenen türkmen topragy

22.11.2024
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwrüniň “Pähim- paýhas ummany Magtymguly Pyragy” ýylynda ýurdumyzda halk hojalygynyň ähli pudaklary boýunça uly ösüşler gazanylýar. Olar bilen bir

Ýurdumyzda uly ösüşler

22.11.2024
Garaşsyz ýurdumyzda innowasion önümçilikleri döretmek boýunça gurluşyk-senagat toplumynda, himiýa senagatynda uly işler amala aşyrylýar. Döwlet ähmiýetli awtomobil ýollarynyň, Garabogazköl aýlagynyň üstünden geçýän awtomobil köprüsiniň

Mugallym sarpasy

22.11.2024
Mugallymçylyk dünýäde iň gadymy hünärleriň birihasaplanýar. Onuň ähmiyeti hiç haçan kemelmez, sebäbi okuw we terbiýe jemgyýet üçin hemişelik gymmatlyklar bolup durýar.Olaryň kömegi bilen jemgiýet

Kosmos giňişligi

21.11.2024
Kosmos giňişligini özleşdirmek Yeriň emeli hemrasyny goýberilen gününden başlady. Raketa tehnikasynyň we kosmonawtikanyň ösmegi geodezistleriň öňünde gaty çylşyrymly we özboluşly meseleleri goýdy. Mysal üçin,
GitTop