Köpçülikleýin saglygy goraýşyň ileri tutulýan ugurlary geljek bäş ýylda esasan milli sanitariýa-epidemiologiki howpsuzlyk, akyl saglygy, howanyň üýtgemegi we gender zorlugy ýaly esasy ugurlara degişlidir
Kopenhagen, 2024-nji ýylyň 30-njy oktýabry
Ýewropa sebitindäki agza döwletler Dr. Hans Henri P. Kluge-ni BSG-nyň Ýewropa sebiti boýunça sebitleýin direktory wezipesine ikinji bäş ýyllyk möhlet üçin dalaşgär görkezdi, bu möhlet 2025-nji ýylyň fewral aýynda Dr. Kluge BSG-nyň ýerine ýetiriji komiteti tarapyndan resmi taýdan saýlanandan soň başlar.
Kopenhagen şäherinde geçirilen BSG-nyň Ýewropa sebitleýin komitetiniň (RC-74) ýetmiş dördünji mejlisiniň wekilleriniň öňünde çykyş eden Dr. Kluge olara minnetdarlyk bildirdi.
“BSG-nyň Ýewropa sebiti boýunça sebitleýin direktory wezipesini eýelemek meniň üçin iň uly hormatdyr we men siziň goldawyňyz üçin ähli mümkin bolan kiçigöwünlilik bilen minnetdarlyk bildirýärin. Geljek ýyl, bu wezipä ikinji möhletim başlananda, meniň ilkinji wezipäm Ýewropa we Merkezi Aziýadaky 53 agza döwletleriň ählisi we saglygy goraýyş boýunça ähli hyzmatdaşlarymyz bilen maslahat geçirmek bolar, şonuň üçin biz bilelikde indiki bäş ýyllyk döwür üçin meýilnama taýýarlap bileris – ikinji Ýewropa iş maksatnamasy” – diýip, Dr. Kluge aýtdy.
“Biz geçen bäş ýylda gazanan köp sanly üstünliklerimize, şol sanda pandemiýalara taýýarlyk we saglygy goraýyş ulgamlaryny berkitmek, akyl saglygyny goramak, sanly saglygy goraýyş we sanjym ýaly ugurlara esaslanarys. Şeýle hem, milli sanitariýa-epidemiologiki howpsuzlygy berkitmek, howanyň üýtgemeginiň saglyga ýetirýän täsirini azaltmak, antimikrob serişdelerine garşy göreşmek we çalt üýtgeýän demografiki ýagdaýda sagdyn garramagy goldamak ýaly möhüm meseleler biziň ileri tutulýan ugurlarymyzyň sanawyna girer. Mundan başga-da, zenanlaryň we gyzlaryň, şeýle hem ýaşlaryň saglygyny we abadançylygyny goramagyň zerurlygyna ýene bir gezek üns bermeli: biz jyns taýdan we köpçülikleýin saglygy goraýyş we hukuklary goramak meselelerinde yza gaýdyşlygyň we jyns taýdan zorlugyň aladalandyrýan ösüşiniň netijelerine garşy göreşmelidiris.”
Agza döwletler RC-74-de BSG-nyň Ýewropa sebiti bilen hyzmatdaşlyk we ýurt derejesinde dört möhüm wezipäni ýerine ýetirmek üçin iş usullaryny ara alyp maslahatlaşdylar:
- ýokary ynamly, durnukly we çydamly saglygy goraýyş ulgamlaryny döretmek üçin çarçuwaly maksatnamany kabul etmek, ilkinji lukmançylyk kömeginiň ösüşine täze itergi bermek we saglygy goraýyş işgärlerini goldamak üçin maýa goýumlaryny artdyrmak;
- saglygy goraýyş boýunça adatdan daşary ýagdaýlara taýýarlygy we olara jogap çärelerini güýçlendirmek we BSG-nyň Ýewropa sebitinde çydamlylygy ýokarlandyrmak, “Taýýarlyk 2.0” strategiýasyna laýyklykda;
- 2030-njy ýyla çenli adatdan daşary lukmançylyk toparlarynyň kuwwatyny güýçlendirmek, saglygy goraýyş boýunça adatdan daşary ýagdaýlarda tiz ýerleşdirilmegini üpjün etmek;
- saglygy goraýyşda innowasiýalary we täze tehnologiýalary ulanmak boýunça sebitleýin strategiýany işläp düzmek we ony 2025-nji ýylda tassyklamak üçin hödürlemek.
Durnukly we çydamly saglygy goraýyş ulgamlary
Agza döwletler COVID-19 pandemiýasyndan alnan tejribäni göz öňünde tutup, saglygy goraýyş ulgamlaryna goşmaça maýa goýumlarynyň we olaryň berkemeginiň zerurdygyny ykrar edýärler. Ahyrky netijede, raýatlarymyzyň saglygy we abadançylygy ilkinji lukmançylyk kömeginiň we maşgala lukmanlarynyň roluny güýçlendirmek, geljekki saglygy goraýyş işgärlerine maýa goýmak, degişli taýýarlyk, işe almak we işgärleri saklamak, sanly çözgütleri we emeli intellekti ulanmak ýaly möhüm çärelerden we saglygy goraýyş ulgamlaryna ýokary hilli lukmançylyk kömegini bermek üçin zerur serişdeleri üpjün edip biljek durnukly maliýeleşdiriş modellerini döretmekden aslynda bolar.
“Biz pikirlenişimizi üýtgetmeli we saglygy goraýyş çykdajylaryny diňe salgyt töleýjileriň pulunyň sarp edilmegi hökmünde däl-de, eýsem möhüm maýa goýum hökmünde garamaga başlamaly – diýip, Dr. Kluge dowam etdi. – Biziň sebitimizden we global derejede ylmy maglumatlar saglygy goraýyş pudagyna maýa goýumlarynyň ykdysadyýete zyýan bermeýändigini görkezýär – tersine, olar ters täsir edýär. Saglygy goraýyş pudagynyň gymmaty diňe şahsy we jemgyýetçilik derejesinde saglyga we abadançylyga peýdasy bilen çäklenmeýär: saglygy goraýyş ykdysady ösüşi höweslendirýär we täze iş orunlaryny döretmäge, jemgyýetiň jebisligine we iş öndürijiliginiň ýokarlanmagyna kömek edýär.”
“Taýýarlyk 2.0” strategiýasy
“Taýýarlyk 2.0” strategiýasy – bu BSG-nyň Ýewropa sebiti boýunça saglygy goraýyş boýunça adatdan daşary ýagdaýlara taýýarlygy, olara jogap bermegi we çydamlylygy ýokarlandyrmak boýunça täze sebitleýin strategiýa we hereket meýilnamasydyr. Bu öňdebaryjy meýilnama, sebitde saglygy goraýyş boýunça adatdan daşary ýagdaýlara taýýarlyk, olaryň öňüni almak, olara jogap bermek we çydamlylygymyzy ýokarlandyrmak boýunça çäreleri işjeňleşdirmek üçin niýetlenendir, soňky krizisleriň tejribesini göz öňünde tutup, taýýarlyk tagallalaryny täze derejä çykarmak üçin.
“Bizde COVID-19 we beýleki saglygy goraýyş boýunça adatdan daşary ýagdaýlaryň sapaklaryny strategiki taýdan, kararly, ýöne pragmatik görnüşde öwrenmek we peýdaly ulanmak mümkinçiligi bar: biz islendik kynçylyklara taýyn bolmalydyrys – diýip, Dr. Kluge aýtdy. – Bu ýerde esasy pursat iki akymly ýörelgedir: saglygy goraýyş ulgamlarynyň işi şeýle guralmalydyr, olar esasy hyzmatlaryny bir wagtda berip bilerler we saglygy goraýyş boýunça adatdan daşary ýagdaýlara jogap bermek üçin öz kuwwatyny gysga wagtda artdyrmaga taýyn bolmalydyr. “Taýýarlyk 2.0″ strategiýasy, şeýle hem BSG-nyň agza döwletleriniň pandemiýalar boýunça global ylalaşyk baglaşmak boýunça tagallalaryny we halkara sanitariýa düzgünlerine ýakynda girizilen üýtgetmeleri tamamlaýar.”
Adatdan daşary lukmançylyk toparlary
2024–2030-njy ýyllar üçin adatdan daşary lukmançylyk toparlary (EMT) boýunça sebitleýin hereket meýilnamasy, Ýewropa sebitindäki ýurtlara EMT kuwwatyny döretmek we güýçlendirmek üçin täze mümkinçilikleri açýar. Bu meýilnama, ýurt derejesinde giň goldaw bermek bilen, krizis şertlerinde hemmeler üçin ýokary hilli möhüm lukmançylyk kömeginiň elýeterliligini üpjün etmek üçin niýetlenendir. Häzirki wagtda Ýewropa sebitinde dünýäde iň güýçli EMT torlarynyň biri işleýär – 85-den gowrak topar, 75 000-den gowrak ýokary derejeli lukmançylyk hünärmenleri bar. Bu täze sebitleýin hereket meýilnamasyny durmuşa geçirmek üçin ajaýyp esasdyr.
Biziň maksadymyz, islendik krizis şertlerinde – tebigy betbagtçylyklar, konfliktler, keselleriň döremegi – taýýarlyk derejesini ýokarlandyrmak we tiz jogap bermek, her bir adamyň, nirede bolsa-da, zerur kömegi derrew alyp bilmegini üpjün etmekdir.
