Itleriň ýokançly gepatit keseliniň kliniki alamatlary

06.03.2024

Keseliň gizlin döwri itlerde 6–9 gün, sütükli haýwanlarda 10–20 gün we ondan hem köpräk bolýar, eks­perimental gepatitde bolsa 2–6 güne deň bolýar. Keseliň ýyldyrym çaltlygyndaky, ýiti, dowamly (hroniki) geçişini we latent görnüşini tapawutlandyrmak bolýar. Keseliň klinki alamatlary köplenç 1,5–3 aýlyk ýaş mallarda ýüze çykýar.

Kesel ýyldyrym çaltlygynda geçende, haýwan titremek alamaty bilen birden ölýär.

Kesel ýiti geçende sussupeslik, işdäsizlik, suwsamak (teşnelik), gusmaklyk (öt gatançly), içgeçme (diareýa), bedeniň temperaturasy­nyň birden 40,5–41,7°C ýokary galmagy, eňegiň aşagyndaky limfa mäzleriniň ulalmagy, bokurdak mäzleriniň alawlanmasy (tonzillit), rinit, konýunktiwit ýüze çykýar. Haýwanyň art aýaklary gowşaýar, döşüň gylyç şekilli ösüntgisini, garnyň töweregini basyp görseň yza­ly bolýar, bagyr ulalýar. Keseliň 6–10­njy günleri 20–50% keselli haýwanlaryň gözüniň perdesi çalarýar (dury däl). Ýiti geçende, ke­ratit birnäçe günden aýrylýar. Hroniki geçende keratit uzak wagt dowam edýär. Käbir halatlarda nemli bardalarynyň sarydygyny, dişiň etinde gan çykyndylarynyň we ýaralaryň bardygyny, deriniň aşagyndaky gatlakda suwly çişi, titremeleri, ysmazlygy görmek bol­ýar. Gan keseliň başynda barlananda leýkopeniýe, kesel beterlände bolsa leýkositoz anyklanýar. Kesel adatça 2–4 gün dowam edýär, käwagt bolsa 2 hepdä çekmegi mümkin. Haýwan keselden gutulyp barýan döwri hem nerw ulgamynyň zeperlenmek alamatlarynyň ýüze çykmagy mümkin.

Keseliň dowamly (hroniki) geçişi, esasan, uly ýaşly haýwan­larda ýa­da keseliň stasionar epizootiki ojaklarynda duşýar. Hro­niki gepatitde keseliň alamatlary oňa mahsus we anyk bolmaýar. Köplenç malyň horlanandygyny, üýtgäp durýan ysytmany, azgan­lylygy, gastroenteriti, deriasty suwly çişmäni, kelläniň, myşsalaryň nekrozlaşmasyny görmek bolýar. Kesel gizlin görnüşde geçende ala­matlar ýüze çykman, diňe wirusyň bölüp çykarylmagy bilen geçýär, emma amatsyz şertler dörese, bedeniň durnuklylygy peselse, keseliň ýüze çykmagy ähtimaldyr.

Tilkilerde keseliň geçişi merkezi nerw ulgamynyň zeperlenmegi, ysmazlygy bilen tapawutlanýar. Kesel başlanandan soň, 2–3 günden ýaş haýwanlaryň 50%­e çenlisi, uly ýaşyndaky ýyrtyjylaryň 10%­e çenlisi ölýärler. Tutgy, adatça uzak dowam etmeýär (3–5 min), gün içinde birnäçe gezek bolýar. Onuň aralygynda haýwanlarda sussupes­lik bellenýär, olar zordan hereket edýärler. Käwagt deride gijilewük döreýär, iýmit siňdirmek bozulýar, keratit ýüze çykýar.

Döwranmuhammet ATAGARRYÝEW
S.A. Nyýazow adyndaky
Türkmen oba hojalyk
uniwersitetiniň talyby

Leave a Reply

Your email address will not be published.

loader-image
Ashgabat
6:50 am, Nov 22, 2024
temperature icon 7°C
ясно
Humidity 100 %
Pressure 1021 mb
Wind 5 mph
Wind Gust Wind Gust: 0 mph
Clouds Clouds: 0%
Visibility Visibility: 0 km
Sunrise Sunrise: 7:54 am
Sunset Sunset: 5:50 pm
Öňki taryh

AFCP TARAPYNDAN GOLDANÝAN BUDDANYŇ HEÝKELINIŇ KELLE BÖLEGINIŇ DIKELDILIŞI DOWAM EDÝÄR: AMERIKAN J. POL GETTI MUZEÝI BILEN TÜRKMENISTANYŇ DÖWLET MUZEÝINIŇ HYZMATDAŞLYGY DOWAM EDÝÄR

Next Story

WOLEÝBOLYŇ ILKINJI DÖREÝIŞ TARYHY

Soňkylar Makalalar

Kosmos giňişligi

21.11.2024
Kosmos giňişligini özleşdirmek Yeriň emeli hemrasyny goýberilen gününden başlady. Raketa tehnikasynyň we kosmonawtikanyň ösmegi geodezistleriň öňünde gaty çylşyrymly we özboluşly meseleleri goýdy. Mysal üçin,

Energetika ulgamy

21.11.2024
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe türkmen halkynyň Milli Lideri Gahryman Arkadagymyzyň ýurdumyzyň ýangyç-energetika toplumyny ösdürmek boýunça başyny başlan özgertmeler maksatnamasy häzirki wagtda hormatly

Köňülleriň çyragy – Magtymguly Pyragy

21.11.2024
Berkarar döwletiň Täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Watanymyzyň bilim ulgamy dünýäniň ösen döwletleriniň hatarynda kämilleşýär. Türkmen halkynyň medeni mirasyny düýpli öwrenip, halka ýetirmek we dünýä

Azyk senagaty

21.11.2024
Berkarar döwletiň täze eýýamynyň Galkynyşy döwründe Hormatly Prezidentimiz halkyň sarp edýän harytlarynyň önümçiliginiň netijeliligini ýokarlandyrmagyň esasy şertleriniň biri bolan önümleriň hilini ýokarlandyrmaklyga uly üns
GitTop