Sement önümçiliginiň taryhyndan

17.03.2024

Sement önümçiligi senagaty gurluşyk materiallarynyň içinde öňdebaryjy pudaklaryň biridir. Sementiň  portland sementi, şlak portland sementi, ýörite sementler (bezeg, laýly, alýumin, sulfata çydamly, gidrawliki desgalar üçin sement, çalt gataýan sement we ş.m.) görnüşleri öndürilýär.  Sement halk hojalygynda esasy material bolmak bilen, köplenç beton, demirbeton öndürmekde, garyndy taýýarlamakda, asbest-sement önümçiliginde, nebit çykarmak we beýleki pudaklarda giňden ulanylýar.

1796-njy ýylda milleti boýunça iňlis bolan Parker palçyk we hek garyndysyny ýakyp, taryhda ilkinji sement markasy bolan Romancementi öndürdi.

Ýegor Gerasimowiç Çeliýew häzirki zaman sementini oýlap tapyjysy hasaplanylýar. Ol 1822-nji ýylda hek bilen palçygy garyp, ýene-de käbir goşundylary goşup täze material alýar.

1824-nji ýylda Iňlis daş ussasy Jozef Aspdin öz aşhanasynda döreden “Emeli daş öndürmegiň kämilleşdirilen usuly” üçin patent aldy.

Taýýar sementiň himiki formulasy aşakdakylar: 67% kalsiý oksidi (CaO), 22% kremniniň dioksidi (SiO2), 5% alýumin oksidi (Al2O3), 3% demir oksidi (Fe2O3) we 3% beýleki düzüjiler.

Ilkinji sement şereketi 1842-nji ýylda Angliýada Jozef Aspdin tarapyndan döredilen “Portland sement kompaniýasy” hasaplanýar.

Russiýada Portland sementini öndürýän ilkinji zawod 1839-njy ýylda Sankt-Peterburgda guruldy.

Ýurdumyzyň sement senagatdaky ilkinji kärhanasy-Keletedäki (Büzmeýin) sement zawody 2000-nji ýylda işe girizildi. Taslama kuwwaty ýylda 686,31 müň tonna.

Soňra Bäherden sement zawody 2005-nji ýylda işe girizildi.

2011-nji ýylda Balkan sement zawody işe başlady. Taslama kuwwaty ýylda 1 mln tonna.

2013-nji ýylda Köýtendagdaky Lebap sement zawody işe başlady. Taslama kuwwaty ýylda 1 mln tonna. Bu zawod 2023-nji ýylda eýýäm 1,1 mln tonna sement öndürdi.

2024-nji ýylyň 13-nji martynda Lebap sement zawodynyň 2-nji tapgyry işe başlady.

Aziza JORAÝEWA
Lebap welaýatynyň
Çärjew etrabynyň 29-njy
orta mekdebiniň mugallymy

Leave a Reply

Your email address will not be published.

loader-image
Ashgabat
9:13 pm, Nov 9, 2024
temperature icon 13°C
переменная облачность
Humidity 45 %
Pressure 1030 mb
Wind 7 mph
Wind Gust Wind Gust: 13 mph
Clouds Clouds: 46%
Visibility Visibility: 0 km
Sunrise Sunrise: 7:40 am
Sunset Sunset: 5:59 pm
Öňki taryh

Lebap sement zawodynyň 2-nji tapgyry ulanyşa goýberildi

Next Story

“Ýigit” hojalyk jemgyýeti bu gün sergide

Soňkylar Makalalar

Pedagogika ylymda

08.11.2024
Pedagogika “paýdagogos” diýen grek sözünden bolup, “paýdos –çaga we “ago” –ýöretmek diýen manyny berýär. Doly terjime edende “paýdagogos” –“çagany ýöredýän” ýa-da “çagany alyp barýan”

Atym bar ganatym bar

08.11.2024
Türkmen halky özüniň uzak taryhy döwründe dünýäniň maddy we medeni hazynasy-na hiç mahal gaýtalap döredip bolmajak birnäçe milli gymmatlyklary goşupdyr. Şolaryň biri-de, hormatly Prezidentimiz

Žurnalistika jemgyýetiň ruhy aýnasy

08.11.2024
Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedowyň 2008-nji ýylyň 19-njy ýanwarynda medeniýet ulgamynyň, metbugatyň, telewideniýäniň we radionyň ýolbaşçylary bilen geçiren maslahaty hem-de 2010-njy ýylyň 24-nji fewralynda medeniýet

Sport – sagdyn durmuşyň gözbaşy

08.11.2024
Sport – bu adamlaryň saglygyna we jemgyýetiň medeniýetine gönükdirilen terbiýäni oýunlaryň, ýaryş ulgamlarynyň we bedenterbiýäniň üsti bilen gazanmakdyr. Sporty bir söz bilen ýa-da bir

Botanika

08.11.2024
Biolog alymlar häzirki wagtda ähli janly organizmleri bakteriýalar, kömelekler,ösümlikler,haýwanlar şalyklaryna bölýärler. Olar soňky ýyllar wiruslary hem aýratyn şalyga birikdirmek mümkinçiliginiň bardygyny belleýärler. Botanika ösümlikleri
GitTop