Energiýa häzirki zaman jemgyýetiniň jan damary bolup, öýlerimizden senagatymyza çenli hemmesine güýç berýär. Dünýä ilatynyň köpelmegi we tehnologiýa ösüşiniň tizlenmegi bilen energiýa bolan isleg öň görlüp-eşidilmedik derejelere ýetýär. Bu, has durnukly we netijeli energiýa çözgütlerini döretmäge gönükdirilen täzelikler tolkunyny döretdi.
Energiýa pudagyndaky iň umyt beriji ösüşleriň biri täzelenip bilýän energiýa çeşmeleriniň köpelmegidir. Gün, ýel we gidroelektrik energiýasy fosil ýangyçlaryna has amatly alternatiwalar bolup durýar. Bu çeşmeler diňe bir köp bolman, eýsem daşky gurşawa hem zyýansyz bolup, az ýa-da hiç hili sera gazlaryny çykarman. Tehnologiýanyň ösüşi täzelenip bilýän energiýanyň bahasyny ep-esli azaltdy we ony has elýeterli we giňden ulanylmagyna höweslendiriji etdi.
Energiýa saklamak täzelikleriň başga bir möhüm ugry bolup durýar. Gün we ýel ýaly täzelenip bilýän energiýa çeşmeleriniň aralyk häsiýeti durnukly energiýa üpjünçiligini üpjün etmek üçin netijeli saklaýyş çözgütlerini talap edýär. Aýratynam litiý-ion we gaty ýagdaýly batareýalarda batareýa tehnologiýasyndaky öňegidişlikler has ygtybarly we uzak möhletleýin energiýa saklaýyş ulgamlarynyň ýoluny açýar. Bu ösüşler täzelenip bilýän energiýanyň toryna goşulmagy we elektrik ulaglarynyň ösüşi üçin möhümdir.
Akylly torlaryň konsepsiýasy hem energiýa landşaftyny üýtgedýär. Akylly torlar elektrik togunyň akymyny has netijeli gözegçilikde saklamak we dolandyrmak üçin sanly tehnologiýany ulanýar. Olar energiýa isleginiň we üpjünçiliginiň üýtgemegine çalt jogap berip, çykdaýjyny azaldýar we ygtybarlylygy ýokarlandyrýar.
Energiýa netijeliligi durnukly energiýa strategiýalarynyň esasy bolup galýar. Pasif gün ýyladyşy we ösen izolýasiýa materiallary ýaly binagärlik dizaýnyndaky täzelikler öýlerde we täjirçilik binalarynda energiýa sarp edilişini azaldýar. Mundan başga-da, LED çyralary ýaly energiýa tygşytlaýjy enjamlaryň we yşyklandyryşyň ösüşi umumy energiýa islegini peseltmäge kömek edýär.
Netijede, energiýanyň geljegi täzelenip bilýän çeşmeler, ösen saklaýyş çözgütleri, akylly tor tehnologiýasy we energiýa netijeliligi çäreleriniň utgaşmasy bilen emele gelýär. Bu täzelikler diňe bir dünýäniň ösýän energiýa zerurlyklaryny çözmän, eýsem has durnukly we daşky gurşawa zyýansyz geljegiň ýoluny açýar.
Saýlaw MOMMYKOW
Türkmenistanyň Döwlet energetika
institutynyň mugallymy
