Ewolýusiýanyň subutnamasy, ähli janly-jandarlaryň umumy ata-babadan gelip çykyşyny tassyklaýan ylmy maglumatlar we düşünjelerdir. Biologiýada ewolýusiýanyň subutnamalarynyň aşakdaky görnüşlerini tapawutlandyrýarlar:
I. Ewolýusiýanyň biohimiki subutnamalary
II. Ewolýusiýanyň embriologiki subutnamasy
III. Ewolýusiýanyň morfologik subutnamasy
IV. Ewolýusiýanyň paleontologiki subutnamasy
V. Ewolýusiýanyň biogeografiki subutnamasy
Wiruslar, bakteriýalar, ösümlikler, haýwanlar ýa-da kömelekler bolsun, ähli organizmler ýönekeý, birmeňzeş himiki düzümlere eýedir. Ähli organizmlerde hemişe bir düzgün boýunça we başlangyç komponentlerden gurulan beloklar we nukleýin kislotalary aýratyn möhüm rol oýnaýar. Meňzeşligiň ýokary derejesi diňe bir biologiki molekulalaryň gurluşynda däl, eýsem olaryň işleýşinde hem tapylýar.
Embriologiýa organizmleriň düwünçejik ösüşini öwrenýän ylymdyr.Janly organizmleriň gelip çykyşynyň bitewiligi, embrionologiýa ylmynyň maglumatlaryna esaslanýan embrionologiki gözlegleriň esasynda döredildi.Deňeşdiriji anatomiýa, dürli ulgamlaýyn toparlarda deňeşdirip, organlaryň we organ ulgamlarynyň gurluşynyň we ösüşiniň umumy kanunalaýyklyklaryny öwrenýän biologiki dersdir.
Paleontologiýa ýok bolup gidýän organizmleriň galyndylaryny öwrenýän, häzirki organizmler bilen meňzeşligini we tapawudyny kesgitleýän ylymdyr.
Endemikler belli bir sebitde ýaşaýan görnüşlerdir. Mysallar: serwi, koala, platypus, kenguru. Kosmopolitler Eartheriň ilatynyň köp böleginde ýaşaýan görnüşlerdir. Mysallar: garynjalar, alakalar, tarakanlar.
Filogenetiki seriýalar – biri-birini yzygiderli çalyşýan görnüşler, ewolýusiýa prosesiniň bardygyny görkezýär.
Rejepgül HUDDYÝEWA
Lebap welaýatynyñ
Çärjew etrabynyñ
29-njy orta mekdebiniñ
biologiýa mugallymy
