05 botanik THE ASHGABAT TIMES

Botanika

08.11.2024

Biolog alymlar häzirki wagtda ähli janly organizmleri bakteriýalar, kömelekler,ösümlikler,haýwanlar şalyklaryna bölýärler. Olar soňky ýyllar wiruslary hem aýratyn şalyga birikdirmek mümkinçiliginiň bardygyny belleýärler. Botanika ösümlikleri köptaraplaýyn öwrenýän ylym bolup, ol özüne özara baglanyşykly bolan birnäçe bölümleri birikdirýär. Olardan ösümlikleriň­morfologiýasy ösümlikleriň daşky gurluşyny, aýry-aýry organlarynyň keşbini we daşky gurşawyň täsiri netijesinde keşbini özgertmegini öwrenýär. Ösümlikleriň anatomiýasy – ösümlikleriň içki mikroskopik gurluşyny öwrenýär.

Ösümlikleriň­ sistematikasy ösümlikleriň özara meňzeşligini we biri-birinden tapawudyny, kowumdaşlyk gatnaşyklaryny, gelip çykyşyny we aýry-aýry topar emele getirişini ýüze çykaryp, olary belli bir tertibe (sistema) salmagy öwrenýär. Ösümlikleriň­ sitologiýasy ösümlik öýjüginiň gurluşyny we ýaşaýyş işjeňligini öwrenýän ylym. Ösümlikleriň ­gistologiýasy – ösümlik dokumalaryny öwrenýär. Ösümlikleriň embriologiýasy ösümlikleriň tohum düwünçeginiň gurluşyny we ösüşini öwrenýän ylym. Ösümlikleriň ­fiziologiýasy ösümliklerde bolup geçýän ýaşaýyş hadysalaryny (ösüşini, boý alşyny, iýmitlenişini, dem alşyny we beýlekileri) öwrenýän ylym. Ösümlikleriň ekologiýasy – ösümlikleriň daşky gurşaw bilen özara gatnaşygyny öwrenýän ylym.

Geobotanika –Ýer togalagynyň, ösümlik toparlanmalarynyň (fitosenozlaryň) bileleşigi ýaly, ösümlik örtügini öwrenýän ylym. Fitosenologiýa ösümlik toparlanmalarynyň düzümini, gurluşyny, ösümlikleriň öz arasynda, beýleki organizmler we daşky gurşaw bilen baglanyşygyny hem-de önümliligini öwrenmek bilen meşgullanýar. Ösümlikleriň­ geografiýasy ösümlikleriň Ýer ýüzünde ýaýraýşyny öwrenýär. Paleobotanika daşa öwrülen gatlak larda galdyran şekilleri we sudurlary esasynda ölüp, ýitip giden, gazylyp tapylýan ösümlikleri öwrenýän ylym.

Ösümlikleriň tebigatdaky ähmiýeti. Alymlar tebigaty janly hem-de jansyz tebigat diýen iki topara bölýärler. Ösümlikler, haýwanlar, kömelekler, mikroorganizmler janly tebigaty düzýärler.Ýer ýüzünde ýaşaýyş onuň uly bolmadyk böleginde ýaýran. Janly organizmler Ýer gabygynyň üstki gatlagynda, suwda, atmosferanyň aşaky gatlaklarynda ýaýran.Ýer ýüzüniň janly organizmler ýaýran bölegine biosferadiýip at berýärler. Biosferada janly organizmler millionlarça ýyllaryň dowamynda şol ýeriň ýaşaýyş şertlerine uýgunlaşypdyrlar we özleri hem biosfera örän uly täsir ýetirip gelipdirler.

Atamuhammet AMANDURDYÝEW
Türkmenistanyň Döwlet energetika
institutynyň talyby

Leave a Reply

Your email address will not be published.

loader-image
Ashgabat
2:55 pm, Jan 18, 2025
temperature icon 9°C
переменная облачность
Humidity 66 %
Pressure 1021 mb
Wind 9 mph
Wind Gust Wind Gust: 0 mph
Clouds Clouds: 40%
Visibility Visibility: 0 km
Sunrise Sunrise: 8:19 am
Sunset Sunset: 6:13 pm
skrinshot 02 03 2024 200139 THE ASHGABAT TIMES
Öňki taryh

Etalon adalgasy

a19nnlg5md4etsjqt8kxcy7vlcxan3ppy1a7gwn5hmea7kgrd9k9mt3u7txu 1 123323 THE ASHGABAT TIMES
Next Story

Sport – sagdyn durmuşyň gözbaşy

Soňkylar Makalalar

Pyrtykalyň Efir Ýagynyň Peýdaly Taraplary

16.01.2025
Pyrtykalyň efir ýagy, tebigy we saglyk üçin peýdaly maddalaryň baý çeşmesi bolup, dürli maksatlar üçin ulanylýar. Bu ýagyň birnäçe peýdaly taraplary bar: Pyrtykalyň efir

Türkmenistan ynanşmagyň we parahatçylygyň Watany

16.01.2025
Türkmenistanyň dünýä derejesinde parahatçylygy we ynanyşmagy öňe sürmek ugrundaky başlangyçlary halkara jemgyýetçiligi tarapyndan giňden ykrar edilýär. Ýurdumyzyň bu ugurda gazanan iň soňky üstünlikleriniň biri

  Sanlaşdyrylan çözgüt

13.01.2025
           Nebit- gaz ulgamynyň sanaşmasy halkara çözgütlere giň ýol açýar. Ýurdumyzda sanly ulgam boýunça edilýän işler üznüksizdir. Şeýle ajaýyp görelde ýurdumyzda bilim ulgamy boýunça

Halkara derejesinde taryhymyzy öwrenmek

13.01.2025
        Beýik siwilizasiýalaryň baglanşygy. Garaşsyzlyk ýyllary Türkmen taryhynyň has içgin öwrenilmegi bilen taryhçylar hem-de alymlar tarapyndan açylan ylmy çaklamalardyr, subutnamalar bu gün bu topraklarda

Bagtyýarlygyň Halkara giňişligi

13.01.2025
     Gahryman Arkadagymyz türkmeni Garaşszylyk ýyllary içinde dünýä tanatdy. Her bir baýramçylyklarda milliligimize,taryhy çuňluklarymyza öz medeniýetimiziň hem-de sungatymyzyň üsti bilen sarpa goýmak,  türkmen halky öz
GitTop