Türkmenistanda ýer üsti dag işlerinde esasan ýükini özi düşürýän “КрАЗ” we “БелАЗ” kysymly awtomobil ulaglary ulanylýarlar.
Kuzowly awtosamoswallar ýükini yzyna düşürýär.
Ýarym prisepli awtosamoswallar bolsa ýükini yza, gapdala ýa-da aşagynda düşürip biler. Häzirki zaman samoswallar 12-180 t ýük alyp bilýär.
Eger-de karýer awtosamoswallarynyň ýük göterijiligi uly bolanda, onda maşynlaryň öndürijiligi ulalýar, olary seretmäge goýberilýän çykdaýjylar. Ulanylýan awtosamoswallarynyň kuzowlary, ramalary, podweskasy berk ýasalýar. Olar kiçi radius bilen öwrülip bilýärler (8,5…9,5 m).
Häzir karýerlerde şu aşakdaky awtosamoswallar ulanylýarlar:
КрАЗ -256 Б-12 t
БелАЗ –540-30 t
БелАЗ -548-45 t
БелАЗ –549-86 t
БелАЗ –7519-110 t
БелАЗ -7521-180 t
КрАЗ awtosamoswallary kiçiçäk karýerlerde peýdalanylýarlar. Olar susagy 3 m3çenli bolan ekskawatorlar bilen işleýärler. Olaryň tigir formulasy 6×4.
БелАЗ–540, БелАЗ-548 samoswallary (tigir formulasy 4×2) V –görnüşli kuzow bilen üpjün edilendir. Şeýle bolanda onuň agram merkezi peselýär, hem-de beýikligi peselýär.
Olaryň kuzowlarynyň düýbi iki gatdyr. Şol gatyň arasyndan dwigateliň gazlary goýberilýär, sowukda çyg ýükiň aşagy doňmaz ýaly.
Ýokarda agzalan awtosamoswallaryň hemmesi dizel dwigatelleri bilen üpjün edilendir. Olaryň kuwwaty 175, 275, 365, 770, 955, 1690 kWt deňdir.
Parahat ATABAÝEW,
Türkmen döwlet binägärlik-gurluşyk institutynyň talyby
